Χρήση της απρογραμμάτιστης και επείγουσας περίθαλψης στους ασθενείς με χρόνιες νόσους
Η χρήση των υπηρεσιών που παρέχουν έκτακτη ή εκτός προγράμματος ιατρική φροντίδα είναι υψηλή. Ένα ποσοστό της τάξης του 16% του γενικού πληθυσμού έχουν αναζητήσει εκτάκτως περίθαλψη τουλάχιστον μια φορά σε χρονικό διάστημα 4 εβδομάδων και αυτή η αναλογία έχει παραμείνει σταθερή κατά τη διάρκεια των τελευταίων 5 ετών. Αυτό το ποσοστό αναμένεται να είναι υψηλότερο στην χώρα μας, εφόσον τα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) στην Ελλάδα συχνά παρέχουν επίσης υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Το παρόν ερευνητικό πρόγραμμα αφορά ασθενείς που πάσχουν από χρόνιες νόσους και κάνουν συχνή χρήση των ΤΕΠ. Τα νοσήματα που μελετώνται εδώ (διαβήτης, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια [ΧΑΠ] και ρευματολογικές διαταραχές) είναι μεταξύ των 15 πιο συχνών διαγνώσεων εξόδου στα τμήματα επειγόντων περιστατικών και συνδέονται με εισαγωγή εκτάκτως στο νοσοκομείο μέσα στους επόμενους 6 μήνες. Στις ΗΠΑ, σε διάστημα 12 μηνών, 13% των ασθενών με ΧΑΠ έκανε 6 ή περισσότερες επισκέψεις στα ΤΕΠ.
Ψυχιατρκή συννόσηση στους ασθενείς που πάσχουν από χρόνιες νόσους
Στο 25 % όλων των ασθενών που πάσχουν από χρόνιες νόσους συνυπάρχει άγχος και κατάθλιψη, γεγονός που συνδέεται με αυξημένη χρήση υπηρεσιών υγείας , με χειρότερες εκβάσεις υγείας και με συχνή χρήση τμημάτων επειγόντων περιστατικών. Προηγούμενες μελέτες της ερευνητικής μας ομάδας έδειξαν ότι ο επιπολασμός της Μείζονος Καταθλιπτικής Διαταραχής σε Έλληνες ασθενείς με ρευματολογικές παθήσεις υπολογίζεται στο 25.4%.
Ψυχιατρκή συννόσηση και σωματική υγεία
Οι ασθενείς που χρησιμοποιούν συχνά τα ΤΕΠ συνήθως πάσχουν από κάποια σοβαρή σωματική νόσο, ενώ όσον αφορά στα ψυχολογικά τους προβλήματα υπάρχει ένα ευρύ φάσμα αναγκών που δεν ικανοποιούνται. Στο διαβήτη, η κατάθλιψη συνδέεται με περισσότερες σχετικές με το διαβήτη επιπλοκές, με μεγαλύτερη επιβάρυνση της σωματικής υγείας και με περισσότερες επισκέψεις στα ΤΕΠ. Σε προηγούμενες μελέτες έχουμε διαπιστώσει ότι πολλές ψυχολογικές παράμετροι συνδέονται με καθυστέρηση στην έναρξη της θεραπεία του διαβήτη και ότι η σωματοποίηση είναι συνδέεται ισχυρά με σοβαρή δύσπνοια στην ΧΑΠ. Απαιτείται, λοιπόν, μια πολυπαραγοντική παρέμβαση που να καλύπτει ευρύ φάσμα των αναγκών των ασθενών προκειμένου να μειωθεί η χρήση των ΤΕΠ.
Υπάρχει μια αλληλοσυσχέτιση της προγραμματισμένης και της έκτακτης περίθαλψης και μελέτες των συνεργατών που συμμετέχουν στην ερευνητική ομάδα έχουν δείξει ότι η συχνή προγραμματισμένη περίθαλψη συνδέεται με σημαντική ανησυχία για την ασθένεια και με φόβους ότι η θεραπεία θα είναι αναποτελεσματική. Ποιοτικές μελέτες έχουν καταδείξει υπερβολικά αυξημένο άγχος σε περιόδους κρίσης, γεγονός που οδηγεί σε αυξημένη χρήση των ΤΕΠ.
Μείωση της συχνότητας αναζήτησης Έκτακτης Περίθαλψης
Η μείωση της χρήσης των ΤΕΠ από τις ομάδες των ασθενών με τα νοσήματα αυτά θα μπορούσε να ανακουφίσει τον φόρτο εργασίας των ΤΕΠ. Λαμβάνοντας υπόψη τον μικτό και σύνθετο ρόλο που τα ΤΕΠ κρατούν στο περιβάλλον της ελληνικής υγειονομικής περίθαλψης, η δημόσια πολιτική θα πρέπει να προσφέρει περισσότερο κατάλληλες υπηρεσίες υγείας, προσαρμοσμένες καλύτερα στις ανάγκες των ασθενών.
Βελτίωση της ποιότητας της περίθαλψης
Η Ομάδα Εργασίας Υπηρεσιών Πρόληψης των ΗΠΑ (US Preventive Services Task Force) πρόσφατα έχει συμπεράνει ότι υπάρχουν στοιχεία που υποστηρίζουν ότι η ενσωμάτωση υπηρεσιών που αντιμετωπίζουν την κατάθλιψη στη σωματική νόσο είναι αποτελεσματική, όταν η ανίχνευση (screening) της κατάθλιψης συνδέεται με αλλαγές στο σύστημα, αλλαγές που συμβάλλουν με τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η επαρκής θεραπεία και η συνέχεια της φροντίδας για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Επιπλέον, οι ακόλουθες οδηγίες τονίζουν την ανάγκη να ανιχνεύονται έγκαιρα και να αντιμετωπίζονται οι ψυχοκοινωνικές διαστάσεις που συνοδεύουν τη σωματική νόσο: NICE Clinical Guideline 15 Type I Diabetes, NICE Clinical Guideline 12 COPD, DOH Report on Psychological Therapies 2004, οδηγίες NICE για "τη θεραπεία της κατάθλιψης στους ασθενείς με χρόνια σωματικά προβλήματα υγείας", 2008.
Ανασκόπηση Darzi
Η ανασκόπηση Darzi καταλήγει στο συμπέρασμα πως οι νοσοκομειακοί γιατροί που εργάζονται στα ΤΕΠ θα πρέπει να εκπαιδευτούν ώστε να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται την οξεία ψυχική καταπόνηση και πως θα πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη πρόσβαση σε υπηρεσίες υποστήριξης της ψυχικής υγείας για τους ασθενείς που αναζητούν επείγουσα φροντίδα στα ΤΕΠ.